Najczęściej Zadawane Pytania

Karate znaczy sztuka walki pustymi rękami

grupa stylów i organizacji karate wywodząca się ze szkoły karate Gichina Funakoshi. Za sprawą Japan Karatedo Organization (JKA) Shōtōkan rozpowszechnił się na całym świecie. Gichin Funakoshi wyszkolił wielu wybitnych karateków. Można do nich zaliczyć: Shigeru Egami (Shotokai), Tsutomu Ohshima (także pisownia Ōshima), Teruyuki Okazaki, Yoshitaka Funakoshi, Hidetaka Nishiyama (twórca Światowej Federacji Karate Tradycyjnego - ITKF) oraz Masatoshi Nakayama (wieloletni dyrektor JKA), Hirokazu Kanazawa (SKI).

Nazwa
Nazwa "Shōtōkan" oznacza "budynek, miejsce, salę, w której uczy Shōtō" (mistrz o tym imieniu). Wyraz "shōtō" oznacza "falowanie sosen" (w znaczeniu: "szumu wiatru wśród sosen") i był to pseudonim Gichina Funakoshi (w różnych źródłach podaje się, że podpisywał w ten sposób swoje prace kaligraficzne lub był to jego pseudonim literacki). "Kan" oznacza natomiast budynek, pawilon, siedzibę (w tym przypadku dojo). Jako ciekawostkę można podać, że Gichin Funakoshi określał swój styl do końca życia jedynie jako "karate", natomiast nazwa Shōtōkan, została nadana stylowi dopiero przez jego syna i uczniów. Początkowo nazwą tą określane było jedynie dojo, w którym nauczał Funakoshi.

Istnieje 10 stopni uczniowskich (kyu). Każdemu stopniowi odpowiada kolor: Dla dzieci uczniów które ukończyły 14 rok życia:

• brak pasa (osoba, która rozpoczęła trening) - 10 kyu,
• biały – 9 kyu,
• żółty – 8 kyu,
• pomarańczowy – 7 kyu,
• zielony – 6 kyu,
• niebieski – 5 kyu,
• niebieski/granatowy – 4 kyu,
• brązowy – 3 kyu,
• 2. brązowy – 2 kyu,
• 3. brązowy – 1 kyu,

Dla uczniów poniżej 14 roku życia:

• 9.1 kyū pas biały z jedną belką,
• 9.2 kyū pas biały z dwiema belkami
• 9.3 kyū pas biały z trzema belkami,
• 8.1 kyū pas żółty z jedną belką,
• 8.2 kyū pas żółty z dwiema belkami,
• 8.3 kyū pas żółty z trzema belkami,
• 7.1 kyū pas pomarańczowy z jedną belką,
• 7.2 kyū pas pomarańczowy z dwiema belkami,
• 7.3 kyū pas pomarańczowy z trzema belkami,
• 6.1 kyū pas zielony z jedną belką,
• 6.2 kyū pas zielony z dwiema belkami,
• 6.3 kyū pas zielony z trzema belkami,
• 5.1 kyū pas niebieski z jedną belką,
• 5.2 kyū pas niebieski z dwiema belkami,
• 5.3 kyū pas niebieski z trzema belkami,
• 4.1 kyū pas niebieski/granatowy z jedną belką,
• 4.2 kyū pas niebieski/granatowy z dwiema belkami,
• 4.3 kyū pas niebieski/granatowy z trzema belkami,

Oprócz stopni uczniowskich, są także stopnie mistrzowskie (dan), jest ich 10. Dany 1–5 są możliwe do zdobycia na normalnym egzaminie technicznym, zaś stopnie od 6–9 dan są przyznawane za wybitne zasługi dla światowego karate. 10 dan oznacza osiągnięcie ideału na drodze karate i w praktyce jest przyznawany pośmiertnie (zobacz też podział stopni i pasów w karate w innych stylach).

Kihon (jap. 基本) – po japońsku: "baza", "podstawa", "standard"
Termin używany w sztukach walki do określenia zbioru technik podstawowych, zazwyczaj ćwiczonych "w powietrzu", z udziałem partnera lub bez, często w ruchu. Wiele szkół walki zaleca trening kihon na każdym treningu i powtarzanie ciosów, kopnięć, bloków, cięć itp. aż do wyczerpania, aby wykształcić tzw. pamięć fizjologiczną (spowodować działania odruchowe i przyzwyczaić mięśnie do właściwego ułożenia).
Techniki kihon dzielą się na kilka podstawowych grup:

• tachi (postawy)
• tsuki (uderzenia)
• keri (kopnięcia)
• uke (bloki)
• harai (podcięcia)
• kyūsho ([ucisk na] punkty witalne)

Kata (układ formalny) (jap. 型, 形 kata, standardowa forma ruchu, postawy itp. w sztukach walki i sporcie) – japońskie słowo oznaczające wysoce sformalizowany rodzaj ćwiczeń stosowanych w wielu tradycyjnych sztukach i sportach walki, szczególnie z grupy budō, jak również taekwondo (gdzie noszą one nazwę tul w wersji ITF, poomse w WTF a hyeong w niektórych innych organizacjach), taijiquan i innych. Są to sekwencje technik ataku i obrony, połączone z określonym poruszaniem, przyjęciem ściśle określonej pozycji i sposobu oddychania. Niektóre techniki w kata mają charakter wyłącznie symboliczny. Kata są bardzo ważną częścią programów nauczania dla wielu sztuk i sportów walki, a dla niektórych, zwłaszcza tych, gdzie kontakt broni z ciałem przeciwnika stanowiłby realne zagrożenie, stanowią ćwiczenia podstawowe.
W zależności od ustaleń przyjętych dla danej sztuki, czy sportu walki, kata wykonuje się samemu lub w parach (np. w judo, gdzie niezbędny jest partner ze względu na występujące w kata rzuty). Kata mogą być wykonywane przy użyciu którejś z tradycyjnych białych broni, np. miecz bokken (iaidō, kendo), włócznia (naginata), kij (jō, bō), a także bez użycia broni, np. aikido, judo, karate.
W kata wykonywanych pojedynczo zaleca się wizualizację ataku przeciwnika (przeciwników) oraz własnej, zalecanej właśnie do tego rodzaju ataku, obrony. W kata wykonywanych w parach jeden z ćwiczących pełni rolę nauczyciela, a drugi ucznia. Nauczyciel inicjuje akcję wykonując określony atak, natomiast zadaniem ucznia jest wykonanie obrony przewidzianej wobec tego rodzaju ataku.
Dla użytku współczesnych adeptów różnych sztuk i sportów walki opracowano nieco uproszczone, podstawowe kata nazywane seitei, pinan (heian). Zawierają one najbardziej podstawowe dla danej sztuki walki pozycje i techniki (waza) i mają pomagać w zrozumieniu kluczowych dla niej zagadnień (np. zachowanie równowagi, odpowiedniego dystansu, postawy ciała oraz właściwego timingu). Po opanowaniu kata podstawowych zaleca się adeptom studiowanie kata bardziej zaawansowanych, nauczanych według dawnych sztuk walki, tzw. koryū-bujutsu.
W wielu sztukach i sportach walki wymagana jest odpowiednia znajomość kata przy zdawaniu egzaminów na stopnie uczniowskie oraz mistrzowskie dan. Kata są również często prezentowane podczas publicznych pokazów. W niektórych dyscyplinach poprawność wykonania kata oceniana jest również w kategoriach konkurencji sportowej.

Kumite (組手) (dosł. spotkanie dłoni) – walka w karate nosi nazwę kumite i jest najtrudniejszym rodzajem treningu.
Ćwiczący sztuki walki zostaje powoli, systematycznie dopuszczony do walki, dopiero po gruntownym przygotowaniu psychofizycznym. Adept musi najpierw poznać różne kombinacje kopnięć, uderzeń, bloków, ogólnych zasad skutecznej obrony i ataku. Można wyróżnić kilka rodzajów kumite:

• kihon-ippon-kumite - atakujący (zwany tori) przeprowadza jeden uzgodniony atak z krokiem w przód, a broniący się (tzw. uke) wykonuje pojedynczy blok i uzgodnioną kontrę
• sanbon-kumite - tori przeprowadza trzy kolejne uzgodnione ataki do przodu, uke wykonuje trzy bloki (cofając się), a następnie uzgodnioną kontrę
• gohon-kumite - tori przeprowadza pięć kolejnych ataków do przodu, uke pięć bloków i kontrę
• okuri-ippon-kumite - tori atakuje na dwa sposoby, bądź po bloku i kontrze ze strony uke, tori nie odpuszcza i atakuje ponownie
• jiyu kumite - tori atakuje w dowolny sposób, uke broni się także dowolnie, ataki i obrony są ponawiane i przeprowadzane do skutku (lub przez określony czas, np. 1 minutę).

Jedynie jiyu kumite oznacza klasyczny sparring. 
Zachodzą znaczące różnice w zależności od poszczególnych stylów. Na przykład w shōtōkan dopuszcza się atak na głowę i szyję zakładając, że uderzenia nie powinny dochodzić do ciała przeciwnika, ale muszą być dokładnie zatrzymane przed celem. Natomiast w części stylów pełnokontaktowych ubiera się walczących w hełmy z tworzywa sztucznego, rękawice i protektory, dopuszczając atak na głowę i korpus ręką i nogą z pełnym kontaktem. W innych (np. kyokushin) preferowany jest jeszcze twardszy styl walki. Walczy się bez ochraniaczy na korpus i głowę, wyłączając z ataku twarz (jednak można stosować kopnięcia okrężne w głowę), szyję, stawy, kręgosłup, genitalia. W gōsoku-ryū dopuszczalne są ataki na wszystkie strefy ciała (wyjąwszy krocze), dopuszczalne są podcięcia, walczy się w napięstnikach, ochraniaczach zębów i suspensoriach, ale ciosy na głowę muszą być kontrolowane. 
Liczne różnice w zasadach kumite pomiędzy stylami i federacjami są główną przeszkodą w zaistnieniu karate na igrzyskach olimpijskich. Dobre zrozumienie i opanowanie technik kihon oraz kata są niezbędne przed przystąpieniem do kumite. W kumite karate opiera się głównie na założeniu Todome-waza czyli mówiąc krótko techniki kończącej. Chodzi o to, aby tak wykonać własną technikę, aby przeciwnik po jej wykonaniu nie był w stanie dalej walczyć, niezależnie od tego czy to będzie cios, kopnięcie czy blok. Można tego dokonać poprzez zastosowanie odpowiednich taktyk walki bądź sposobów wprowadzania przeciwnika w stan zwany kyo. Służą do tego odpowiednie strategie walki:

•  Kake-waza (ataki bezpośrednie)
•  Oji-waza (odpowiedzi na akcję przeciwnika)
•  Shikake-waza (strategie właściwe, łamanie balansu, kombinatoryka, prowokacje)

Oprócz tego ważnymi elementami w kumite są dystans (Ma-ai), Timing oraz Kime.